Emek İnşaat, SGK'yı kazıklamış

Sosyal Güvenlik Kurumu, hizmet binalarını şu şekilde yaptırmaktadır.

SGK'nın bazı arsaları yapılan bir protokol ile Emek İnşaat A.Ş.'ye devredilmektedir. Emek İnşaat A.Ş. bu arsaları satıp gelir elde etmekte daha sonra da pazarlık veya teklif usulüyle SGK'nın ihtiyacı olan hizmet binalarını 3. kişilere yaptırmaktadır.

Sayıştay yapmış olduğu tespitlerde, Emek İnşaat A.Ş.'nin aynı metrekare binaları yüzde 25 ila yüzde 50 arasında daha yüksek maliyet bedeliyle yaptığını ortaya çıkarmıştır.

Sayıştay'ın tespitlerine aşağıda yer verilmiştir.

BULGU 1: Arsa Bedeli Karşılığı İnşaat Yaptırılmasına İlişkin Kurum ile Emek İnşaat Arasında Düzenlenen Protokol ile İlgili Tespit ve Değerlendirmeler

5502 sayılı SGK Kanunu'nun 25/A maddesine göre, SGK, ihtiyaç duyduğu hizmet binalarını mülkiyetinde bulunan arazi, arsa ve binaların devri karşılığında ve/veya Kurum bütçesinin ilgili tertiplerine bu amaçla konulan ödeneklerden, düzenlenen protokol çerçevesinde kamu kurum ve kuruluşları ile Kurum iştiraklerine doğrudan yaptırmak yetkisine sahiptir. Bir başka ifadeyle, Kurum 4734 sayılı Kamu ihale Kanunu'na tabi olmakla birlikte, arsa karşılığında hizmet binası yapım işlerini iştiraklerine de yaptırabilmektedir.

5502 sayılı Kanun'un 25/A maddesine dayanarak Kurum, %49 hissesine sahip olduğu Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. ile 03.11.2011 tarihli Yönetim Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren, arsa bedeli karşılığı inşaat yaptırılmasına ilişkin protokol imzalamıştır. 03.11.2011 tarihli Yönetim Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren protokol çerçeve protokol mahiyetinde olup, Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. tarafından yapılacak her bir hizmet binası için ek protokoller yapılması öngörülmüştür. Bu kapsamda, Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'nin hizmet binalarını kendisinin yapmadığı, protokol gereğince Anahtar Teslim Götürü bedel üzerinden, davet edilen istekliler arasında pazarlık usulü veya doğrudan temin ile teklif isteme usulü ile üçüncü kişilere ihale ettiği ve ihale edilen firmaların da işi taşeronlara yaptırdığı görülmüştür. Bu bağlamda, Kurumun, Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'ye 31.12.2014 tarihi itibariyle 28 adet taşınmaz devrettiği ve Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'nin bu taşınmazlardan toplam KDV dahil 598.936.612,00 TL satış bedeli elde ettiği, devredilen bu taşınmazlar karşılığında da 66 adet hizmet binası yaptırılmasına ilişkin ek protokoller düzenlendiği ve protokoller kapsamında 42 adet hizmet binasının tamamlandığı, 24 adetinin ise yapım aşamasında olduğu görülmüştür.

Kurum ile Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. arasında düzenlenen çerçeve protokolün incelenmesi neticesinde şu hususlar tespit edilmiştir:

A) Protokolün "şirketin yükümlülükleri" başlıklı 4'üncü maddesinde, Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'nin işi Anahtar Teslim Götürü bedel üzerinden ihale edeceği hüküm altına alınmıştır. Yapılan incelemede, Kurumun hizmet binası yapması için Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. ile protokol yaptığı, Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'nin işi üçüncü kişilere ihale ettiği üçüncü kişilerin de işi taşeronlara yaptırdığı görülmüştür. Ayrıca yapılacak her bir inşaat için düzenlenen ek protokollerde işin bedeli belirlenmemiştir. Bu şekilde tutarı belirsiz protokol düzenlenmesi veya işin bedelinin şirket tarafından belirlenmesi ve bu sürece Kurumun dahil olmaması, şirketin belirlediği her türlü bedelin Kurumca kabul edilmesi sonucunu doğuracaktır. Bu nedenle, kanun hükmü kapsamında yaptırılacak bu tür işlerde, hizmet binasına ilişkin yaklaşık maliyet veya yapım bedelinin Kurumca belirlenmesinin ve ek protokollerde Kurumca belirlenen yaklaşık maliyetin gözönünde bulundurulması suretiyle belirlenecek sözleşme bedeline yer verilmesinin daha uygun olacağı değerlendirilmektedir. Zira, protokolün 10'uncu maddesinde; Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. tarafından anahtar teslim götürü bedelle ihale edilen ve kesinleşen ihale bedeli üzerinden ihale bedelleri, fiyat farkı, KDV ve her türlü resmi belgeli giderler toplamına %10 ilave edilerek bulunacak bedelin Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'ye sözleşme bedeli olarak ödeneceği öngörülmüştür. Şirket karının ihale bedeline endekslenmesi ve ihale bedelinin de Kurumun dahili olmaksızın şirket tarafından belirlenmesi, Kurumun aleyhine olarak bina yapım maliyetlerini yükseltmektedir. Nitekim, aşağıdaki tablolardan da görülece ği üzere, Emek İnşaat ve İşletme A. Ş.'nin yapımını üstlendiği hizmet binalarının ihale bedellerinin, Kurumun açık ihale usulü ile yaptırdığı aynı tip projeye sahip hizmet binalar ının ihale bedellerinden yakla şık %15 ila %35 aralığında fazla olduğu görülmüştür. Protokolde öngörülen Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'ye ödenecek %10 kar payı ile birlikte söz konusu binalar, açık ihale ile yaptırılanlara göre Kuruma yaklaşık %25 ila %50 oranında fazla tutara mal olmaktadır.

İşin Adı Bina Alanı İhale Tarihi Sözleşme Bedeli
Adana İmamoğlu SGM 571,70 m2 15.08.2013 894.500,00
Afyon Emirdağ SGM 571,70 m2 15.08.2013 852.000,00
Kayseri Yahyalı SGM 813,10 m2 10.09.2013 1.047.697,88
Ş.Urfa Viranşehir SGM 813,10 m2 06.08.2013 1.047.000,00

Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. Tarafından İhalesi Yapılan İşler
İşin Adı Bina Alanı İhale Tarihi Sözleşme Bedeli Kuruma Maliyeti
Denizli Çivril SGM 571,70 m2 29.08.2012 1.119.500,00 1.231.450,00
Elazığ Kovancılar SGM 571,70 m2 11.04.2012 1.010.000,00 1.111.000,00
Adana Kozan SGM 813,10 m2 02.02.2012 1.420.000,00 1.562.000,00
Konya Cihanbeyli SGM 813,10 m2 02.02.2012 1.419.354,84 1.561.290,32

B) Yapılacak her bir inşaat için düzenlenen ek protokollerde, Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'nin işi zamanında yerine getirmemesi halinde ne gibi bir yaptırım uygulanacağı düzenlenmemiştir. Bu durum şirketin işi zamanında teslim etmemesine ve Kurumun bu durumdan kaynaklanan zararını tazmin edememesine yol açabilecektir.

C) Yapılacak her bir inşaat için düzenlenen ek protokollerde, Emek İnşaat ve İşletme

A. Ş.'den alınması gereken teminata ilişkin düzenleme yapılmamıştır. Düzenlenen

protokollerde, şirketin taahhüdünü yerine getirmesini sağlamak bakımından teminat alınması, alınacak teminatın miktarı ve iade edilme şartları gibi hükümlere yer verilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

D) Çerçeve Protokolün 9'uncu maddesinde, Kurumun, projelerin uygulanmasını müteakip geçici ve kesin kabul heyetlerine iki teknik uzmanı görevlendireceği hüküm altına alınmıştır. Ancak bina yapım işlerinin farklı branşlardan uzmanlık gerektiren niteliği nedeniyle Kurum tarafından inşaat, elektrik ve makine mühendisi olmak üzere en az üç teknik personelin görevlendirilmesinin daha uygun olacağı değerlendirilmektedir.

E) Çerçeve Protokolün 10'uncu maddesinde, şirkete devredilen taşınmazların arsa bedelleri, yapılan bina bedellerinden fazla veya eksik olması halinde taraflar arasında mahsuplaşmanın ek protokolle düzenleneceği hüküm altına alınmasına rağmen henüz mahsuplaşma ile ilgili protokolün hazırlanmadığı görülmüştür.

Çerçeve protokolün imzalanmasına müteakiben 1-2-3-4-5-6-7 nolu ek protokoller imzalanarak 28 Adet taşınmaz Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'ye devredilmiş, KDV dahil 598.936.612,00 TL tutarında taşınmaz Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. tarafından satılmak suretiyle yapım işlerine başlanmıştır. İmzalanan ek protokoller incelendiğinde hangi taşınmazların, hangi yapım işleri için devredildiklerinin açıkça ortaya konmadığı tespit edilmiştir. Her ne kadar anılan yapım işleri 4734 sayılı Kanun'a tabi olmasa da imzalanan ek protokollerin ihtiva ettiği hükümlerin, çerçeve protokolün hükümleri ile uyumlu olması gerekmektedir. Çerçeve Protokolün 10'uncu maddesi aynen şu hükmü "ŞİRKET'E devredilecek olan taşınmazların arsa bedelleri, ödenen bedeller toplamından fazla veya eksik olması halinde taraflar arasında mahsuplaşma Ek Protokol ile yapılacaktır. Şirket tarafından yükleniciye uygulanacak gecikme cezaları mahsuplaşma sırasında bina bedellerinden düşülecektir.

İnşaat'ın sözleşme hükümlerine göre yapılacak kesin hesabından sonra 60 gün içerisinde mahsuplaşma gerçekleştirilecektir. Mahsuplaşmadan doğacak alacaklar 15 gün içerisinde karşı tarafa ödenecektir.

Bu çerçeve protokol 5 yıl süre ile yürürlükte kalacak olup, 5. Yılın sonunda genel mahsuplaşma yapılacak ve mahsuplaşma sonunda çıkacak fark 1 yıl içerisinde karşı tarafa ödenecektir. SGK Yönetim Kurulunun kararı ile bu 5 yıllık süre uzatılabilir."

Çerçeve Protokol 10'uncu maddesine göre mahsuplaşma işleri için bir ek protokol yapılması, bu protokol hükümlerinin de yapım işinin sözleşme hükümlerine göre yapılacak kesin hesabından sonra 60 gün içerisinde mahsuplaşma yapılmasına cevaz verecek şekilde kurgulanarak imza altına alınması gerekmektedir.

Ek protokoller incelendiğinde, protokollerin kesin hesabın yapılmasından sonra 60 gün içerisinde mahsuplaşmanın yapılmasını imkansız hale getirecek şekilde hazırlandığı görülmektedir. Hangi taşınmazların hangi binaların yapımı için devredildiğinin açıkça belirtilmemesi ve bu durumda taşınmazların satışı sonucu elde edilen tutarın yalnızca beşinci yılın sonunda genel mahsuplaşma için kullanılabilecek olması çerçeve protokolün 10'uncu maddesindeki kesin hesap ve mahsuplaşma hükümlerinin uygulanabilme olanağını ortadan kaldırmaktadır. Bu durum idarenin yapım işlerini denetlemesine de engel teşkil etmektedir. Kesin kabul işlemleri yapılmadan binalar kullanılmaya başlanmaktadır.

Mahsuplaşmanın yapılamaması arsa satışından elde edilen 598.936.612,00 TL tutarla, kesin hesap aşamasına gelmiş işlerin toplam maliyet tutarları (hiçbir iş için kesin kabul yapılmadığından bilinmemektedir) arasındaki fark kadar bir tutardan elde edilecek faiz gelirinden Kurumun yoksun kalmasına sebebiyet vermektedir. Ek protokoller bu halleriyle Kurumu zarara uğratan, 600 Gelirler hesabının olması gerekenden daha az gözükmesine neden olan mahiyette düzenlemeler olarak değerlendirilmektedir.

Bu itibarla, zeyilname ile, ek protokollerde hangi taşınmazların hangi yapım işi için devredildiğinin ortaya konulması ve mahsuplaşmaya teknik olarak engel teşkil eden durumun düzenlenmesi, Çerçeve Protokol'de öngörülen mahsuplaşma için yapılması gerekli ek protokolün hazırlanarak imza alt ına alınması ve Çerçeve Protokol'e Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'nin taşınmazların satışından elde ettiği tutarları özel bir hesapta tutarak bu hesaba terettüp eden faizlerin de mahsuplaşma aşamasında SGK lehine kullanılmasını öngören bir hüküm konulması gerektiği değerlendirilmektedir.

Sonuç itibariyle;

- Kurumun Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'ye yaptırdığı hizmet binalarının kendisinin ihaleye çıkması suretiyle yaptırdıklarına oranla daha yüksek maliyetli olması,

-Emek İnşaat'ın işi kendisinin yapması yerine başka firmalara ihale etmesi ve bu ihale sürecinin 4734 sayılı Kanuna tabi olmaması nedeniyle rekabet, saydamlık, eşit muamele ilkelerinin gözardı edilmesi ve düzenlenen protokollerde bu ilkelere yönelik herhangi bir hükmün yer almaması,

-İdarenin projelere ilişkin yaklaşık maliyet hazırlamaması ve protokollerde sözleşme bedeline ilişkin bir hüküm bulunmaması nedenleriyle sözleşme bedellerinin belirlenmesinin tamamiyle Emek İnşaat ve İşletme A. Ş.'ye bırakılması,

-Protokollerde, işlerin gecikmesi durumunda uygulanacak yaptırımlar, şirketten alınması gereken teminatlar ve geçici ve kesin kabullerde görevlendirilecek teknik uzmanlara ilişkin eksikliklerin bulunması,

-Mahsuplaşmanın ayrıntılarının henüz düzenlenmemiş olması ve mahsuplaşmada Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'ye devredilen taşınmaz bedellerinden elle edilen gelirin mahsuplaşma zamanına göre güncelleneceğine ilişkin çerçeve protokolde herhangi bir hükmün bulunmaması,

5018 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinde ifade edilen "Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.'" hükmüne uygun düşmemektedir.

Bu itibarla, arsa bedeli karşılığı inşaat yaptırılmasına ilişkin düzenlenen protokol hükümlerinin yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda yeniden değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Kamu idaresi cevabında: "Bulgunun (A) bendine ilişkin olarak; Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'nin yaptığı aynı metrekarelerdeki ihale sözleşme bedellerinin daha yüksek olmasının sebebinin, arsa metrekarelerinin farklılık göstermesi, arazinin jeolojik yapısının farklı olması (kaya, balçık, toprak vs.), istinat duvarlarının olması ya da olmaması, kullanılan malzeme farklılığı (MDF-suntalam, bölme paneller, tamperli-tampersiz cam, vs.), sıhhi tesisattan kaynaklanan farklılıklar (VRF'li ya da VRF'siz) dan kaynaklanabileceği, bununla birlikte Kurumun 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre ihaleleri yaptığı, Emek İnşaat ve İşletme A.Ş.'nin ise anılan Kanuna tabi olmadığı hususu dikkate alındığında, ihale usulü farklılığından kaynaklanan bedel farklılığının olabileceği düşünülmekle beraber, bedeller arasındaki farklılıklar için kesin hesapların incelenmesinin gerektiği düşünülmektedir. Diğer yandan, Protokolün 7 nci maddesine "Yaklaşık Maliyetin Şirket ve SGK İnşaat ve Emlak Daire Başkanlığı tarafından uygun görülerek onaylanmasından sonra şirket yapım ihalesi prosedürünü başlatacaktır. Ayrıca ihale yapılırken Kurumdan 1 personel ihalede bulunacaktır" bendinin eklenmesi hususunun Kurum Yönetim Kuruluna sunulması için hazırlıklar yapılmaktadır.

Bulgunun (B) bendine ilişkin olarak; Çerçeve Protokolün 10 uncu maddesinde, bu hususa ilişkin olarak, uygulanacak gecikme cezalarının mahsuplaşma sırasında bina bedellerinden düşüleceği belirtilmektedir. Şirketin Kuruma inşaatları geç teslim etmesi halinde uygulanacak gecikme cezası mahsuplaşma sırasında dikkate alınacaktır.

Bulgunun (C) bendine ilişkin olarak; konuya ilişkin tespitin çerçeve protokolün 7 nci maddesine eklenmesi çalışması yapılan yaklaşık maliyetlerin Kurum tarafından uygun bulunmasından sonra Emek İnşaat ve İşletme A. Ş.'nin yapım işi ihalesi prosedürüne başlayacağının hükme bağlanması halinde teminat alınmasına ilişkin gerekli çalışmalar yapılacaktır.

Bulgunun (D) bendine ilişkin olarak; Çerçeve Protokolün 9 uncu maddesinde, Kurumun, projelerin uygulanmasını müteakip geçici ve kesin kabul heyetlerine iki teknik uzmanı görevlendireceği hüküm altına alınmıştır. Ancak bina yapım işlerinin farklı branşlardan uzmanlık gerektiren niteliği nedeniyle Kurum tarafından inşaat, elektrik ve makine mühendisi olmak üzere kabullerde İnşaat ve Emlak Daire Başkanlığınca gerekli görülen sayıda personel görevlendirilmektedir. Ayrıca 9 uncu madde gereği bina tesliminde her branştan uzman personelden oluşturulan bir heyet görevlendirilmekte ve binalar bu şekilde teslim alınmaktadır.

Bulgunun (E) bendine ilişkin olarak; henüz mahsuplaşmaya yönelik işlemler tamamlanmadığından ek protokol halihazırda düzenlenmemiştir. Ancak mahsuplaşmaya yönelik 10 uncu maddenin son paragrafında " Bu çerçeve protokol 5 yıl süre ile yürürlükte kalacak olup, 5 yılın sonunda genel mahsuplaşma yapılacak ve mahsuplaşma sonucunda çıkacak fark 1 yıl içerisinde karşı tarafa ödenecektir. Kurum Yönetim Kurulu kararı ile bu 5 yıllık süre uzatılabilir" hükmüne istinaden çerçeve protokolde belirtilen genel mahsuplaşmanın 03/11/2017 tarihine kadar yapılabileceği dikkate alındığında, henüz mahsuplaşmayla ilgili düzenlenecek Ek protokol için herhangi bir gecikmenin söz konusu olmadığı düşünülmektedir." denilmektedir.

Sonuç olarak: Bulgunun (A) bendinde şirket karının ihale bedeline endekslenmesi ve ihale bedelinin de Kurumun dahili olmaksızın şirket tarafından belirlenmesi, Kurumun aleyhine olarak bina yapım maliyetlerini yükselttiği ifade edilmiş ve kurum tarafından ihale ile yaptırılan ve Emek İnşaat tarafından yaptırılan aynı mahiyetteki işlerin karşılıklı maliyetleri ortaya konulmuştu. Kamu idaresi cevabında Emek İnşaat tarafından yaptırılan işlerin maliyetlerinin yüksek olmasında çeşitli gerekçeler olabileceği ifade edilmiştir. Ancak bulguda örnek olarak gösterilen işler tespit edilirken Kamu idaresi cevabında belirtilen hususlar da dikkate alınmış ve bu işlerin maliyetlerlerinin normal koşullarda birbirine çok yakın olması gerektiği sonucuna varilmıştır. Zaten, Kamu idaresi cevabında belirtilen sepebler dikkate alınmadığında aynı porojeye sahip işlerin tamamının Emek İnşaat tarafından çok daha yüksek maliyetlerle gerçekleştirildiği görülmüştür. Dolayısıyla, Emek İnşaat tarafından Kurum adına yapılan işlerin yüksek bedelli olması, işlerin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'na uygun olarak açık ihale ile yapılmaması, sözleşme bedellerinin Kurumun dahili olamaksızın şirketçe belirlenmesi ve şirket karının ihale bedeline endekslenmesinin sonucudur.

Bulgunun (B) bendine ilişkin olarak Kamu idaresi gecikme cezalarının mahsuplaşmada dikkate alınacağını ifade etmiştir. İdareye karşı yüklenici konumunda olan Emek İnşaat ve İşletme A.Ş'dir. Bu şirketin yükümlülüğünde olan hususu yerine getirmemesi halinde ne tür bir yaptırım uygulanacağı Kurum ile Ş irket arasında düzenlenen sözleşmelerde belirlenmelidir. Aksi halde şirketin alt yüklenicilere hangi tutarlarda ve hangi ko şullarda ceza uygulayacağı hususları şirketle alt yükleniciler arasında düzenlenen sözleşmlerde belirleneceğinden Kurumun bu hususları ileri sürme ve gözetme yetkisi bulunmayacaktır.

Bulgunun (C) bendine ilişkin olarak teminat alınmasına ilişkin gerekli çalışmaların yapılacağı ifade edilmiştir.

Bulgunun (D) bendine ilişkin olarak, Kamu idaresi cevabında geçici ve kesin kabullerde inşaat, elektrik ve makine mühendisi olmak üzere İnşaat ve Emlak Daire Başkanlığınca gerekli görülen sayıda personel görevlendirildiği ifade edilse de, bu hususun nizaya fırsat vermeksizin protokol hükmü olarak kabul edilmesi Kurum menfaatine olacaktır.

Bulgunun (E) bendine ilişkin olarak mahsuplaşmayla ilgili düzenlenecek Ek protokol için herhangi bir gecikmenin söz konusu olmadığı ifade edilse de, bulguda da belirtildiği üzere mahsuplaşmanın yapılamaması arsa satışından elde edilen 598.936.612,00 TL tutarla, kesin hesap aşamasına gelmiş işlerin toplam maliyet tutarları arasındaki fark kadar bir tutardan elde edilecek faiz gelirinden Kurumun yoksun kalmasına sebebiyet vermektedir.

Bu itibarla;

A) İdarenin projelere ilişkin yaklaşık maliyet hazırlayarak ve protokollerde sözleşme bedeline ilişkin hükümlere yer verilerek, sözleşme bedellerinin belirlenmesinin Emek İnşaat ve İşletme A. Ş.'ye bırakılmasının önüne geçilmesi ve ayr ıca şirketin işi üçüncü kişilere ihale etme sürecinde rekabet, saydamlık, eşit muamele gibi temel ihale ilkelerine riayet etmesini sağlamak amacıyla bu ilkelere çerçeve protokolde yer verilmesi,

B) Ptotokollerde Şirketin işi zamanında yerine getirmemesi halinde uygulanacak yaptırımlara ilişkin hükümlere yer verilmesi,

C) Protokollerde, şirketin taahhüdünü yerine getirmesini sa ğlamak bakımından teminat alınması, alınacak teminatın miktarı ve iade edilme şartları gibi hükümlere yer verilmesi,

D) Protokollerde, geçici ve kesin kabul heyetlerine en az üç teknik uzmanın görevlendireceğine ilişkin hükme yer verilmesi,

E) Protokollerde hangi taşınmazların hangi yapım işi için devredildiğinin ortaya konulması, Çerçeve Protokol'e Emek İnşaat ve İşletme A. Ş.'nin taşınmazların sat ışından elde

ettiği tutarları özel bir hesapta tutarak bu hesaba terettüp eden faizlerin de mahsuplaşma aşamasında SGK lehine kullanılmasını öngören bir hükme yer verilmesi,

sağlanmalıdır